وضعیت نفت و انرژی در هفته گذشته
نوسانات جهانی و چالشهای داخلی ایران
به گزارش دلوارنامه هفتهای که گذشت (از ۵ تا ۱۱ آذر ۱۴۰۴، معادل ۲۶ نوامبر تا ۲ دسامبر ۲۰۲۵)، بازار نفت و انرژی جهانی تحت تأثیر مذاکرات صلح روسیه و اوکراین، تصمیمات اوپکپلاس و چشمانداز مازاد عرضه قرار گرفت. در حالی که قیمتهای نفت خام برنت و وست تگزاس اینترمدیت (WTI) نوساناتی را تجربه کردند، ایران با چالشهای داخلی از جمله آلودگی هوا ناشی از مصرف سوختهای فسیلی، واردات بنزین و سرمایهگذاریهای کلان در میادین مشترک روبرو بود. این گزارش به بررسی تحولات کلیدی میپردازد.
در سطح جهانی، بازار نفت شاهد افت و خیزهایی بود که عمدتاً ریشه در مسائل ژئوپلیتیک داشت. قیمت نفت برنت در ابتدای هفته، پس از مذاکرات صلح روسیه و اوکراین، به پایینترین سطح یکماهه خود رسید و حدود ۵۵ تا ۶۵ دلار در هر بشکه نوسان کرد. سرمایهگذاران نگران بودند که توافق احتمالی صلح منجر به افزایش عرضه نفت روسیه شود و مازاد عرضه جهانی را تشدید کند. طبق گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA)، موجودیهای جهانی نفت تا سال ۲۰۲۶ افزایش خواهد یافت و قیمت برنت به ۵۵ دلار در هر بشکه سقوط میکند. این روند، فشار نزولی بر قیمتها را در ماههای آتی پیشبینی میکند، هرچند آسیب به پایانه کلیدی دریای سیاه و ریسکهای ونزوئلا، قیمتی موقت صعودی ایجاد کرد.
اوپکپلاس نیز در این هفته، سیاستهای تولید خود را بدون تغییر عمده حفظ کرد. در نشست ۳۰ نوامبر (۹ آذر)، گروه تصمیم گرفت سطح تولید کلی را تا پایان ۲۰۲۶ ثابت نگه دارد و تنها افزایش جزئی ۲.۹ میلیون بشکه در روز را برای برخی اعضا تصویب کند. این تصمیم، با وجود انتقادهایی مبنی بر ناکارآمدی سیاستهای ۲۰۲۵، بر ثبات بازار تأکید داشت. برای ایران، که تحت تحریمهای غربی قرار دارد، این سیاستها فرصتی برای افزایش سهم بازار ایجاد میکند. منابع آگاه میگویند تحریمهای سختتر بر صادرات نفت ایران، فضایی برای تولیدکنندگان دیگر اوپکپلاس باز کرده است. با این حال، ایران با ممیزی سالانه ظرفیت تولید اوپک مواجه است که شکاف بین اهداف و واقعیتهای عملی را برجسته میکند.
در بخش گاز طبیعی، روندها متفاوت بود. قیمت هنری هاب در ۱ دسامبر به ۴.۸۱ دلار در هر MMBtu رسید که ۵۰ درصد افزایش سالانه را نشان میدهد، عمدتاً به دلیل سرمای زمستانی و رونق صادرات LNG. EIA پیشبینی میکند قیمت گاز در ۲۰۲۶ به ۴ دلار برسد، که ۱۶ درصد بالاتر از ۲۰۲۵ است. شاخص قیمت انرژی بانک جهانی نیز با ۳.۷۴ درصد کاهش ماهانه به ۸۴.۳۱ رسید، که روند نزولی کلی را تأیید میکند. این نوسانات، بر بازارهای برق تأثیر گذاشته و نرخهای برق در دسامبر افزایش یافته است.
در ایران، هفته گذشته با بحرانهای داخلی انرژی همراه بود. تولید برق کشور ۹۲ درصد وابسته به سوختهای فسیلی، عمدتاً گاز طبیعی، است که منجر به سوزاندن سوختهای کثیف و آلودگی شدید هوا شده است. تهران در ۲ دسامبر (۱۱ آذر) زیر لایهای از smog غلیظ فرو رفت و هشدارهای قرمز صادر شد، که مرگومیر ناشی از آلودگی را افزایش داد. این بحران، ریشه در مصرف بالای بنزین (نزدیک به ۲۰۰ میلیون لیتر روزانه) و واردات ۶ میلیارد دلاری سالانه دارد. دولت از دسامبر، لایه قیمتی جدیدی برای بنزین معرفی کرد تا چالشهای اقتصادی را مدیریت کند.
با وجود این، نشانههای مثبتی نیز وجود دارد. چین، خرید نفت تخفیفی ایران را افزایش داد و پالایشگاههای مستقل پکن، محمولههای ذخیرهشده و تانکرهای لنگر انداخته را جذب کردند. ایران همچنین ۱۳۰ میلیارد دلار در میادین مشترک نفت و گاز سرمایهگذاری کرد تا سهم خود را از منابع همسایه حفظ کند. در حوزه تجدیدپذیرها، بزرگترین گسترش خورشیدی تاریخ کشور با ۴۴۵ مگاوات ظرفیت جدید راهاندازی شد. سخنگوی ایرانی نیز حق کشور برای انرژی هستهای صلحآمیز تحت NPT را تأیید کرد. تحریمهای غربی بر تجارت انرژی ایران و روسیه ادامه دارد و در ۱۹ نوامبر، سه کشتی مرتبط با نفت ایران هدف قرار گرفت.
چشمانداز آتی با مازاد عرضه پیشبینیشده و سیاستهای اوپک، قیمت نفت در ۲۰۲۶ کاهش خواهد یافت، اما برای ایران، تمرکز بر تنوعبخشی انرژی و مقابله با تحریمها حیاتی است. سرمایهگذاری در تجدیدپذیرها و مدیریت مصرف، کلید عبور از بحرانهای فعلی است. بازار جهانی انرژی، در آستانه زمستان، همچنان حساس به ژئوپلیتیک باقی میماند.
