حیدر بهمنی، یکی از برجسته‌ترین مدیران صنعت نفت ایران، با سابقه‌ای طولانی در حوزه حفاری، از معدود مدیرانی است که حتی پس از بازنشستگی، همچنان در اهواز زندگی می‌کند و به تهران مهاجرت نکرده است. گفت‌وگوی مفصلی با او در اوایل خرداد، در گرمای اهواز انجام شد که با مهمان‌نوازی بی‌نظیر جنوبی‌ها همراه بود. بهمنی، که به‌عنوان پرسابقه‌ترین مدیر حفاری ایران شناخته می‌شود، در این مصاحبه از چالش‌های دوران مدیریتش، تصمیمات کلیدی و دیدگاه‌هایش درباره صنعت حفاری سخن گفته است. او با خلق میلیون‌ها دلار دارایی برای شرکت ملی حفاری و محبوبیت در میان مردم اهواز، روایتی جذاب از زندگی حرفه‌ای و شخصی‌اش ارائه می‌دهد.
آغاز مسیر: از کشاورزی تا مهندسی
حیدر بهمنی در سال 1348 تحصیل در رشته مهندسی مکانیک را در دانشکده صنعت نفت آغاز کرد. او که فرزند یک کشاورز بود، از کودکی با سختی‌های کار کشاورزی آشنا شد. بهمنی از شش سالگی در زمین‌های کشاورزی پدرش کار می‌کرد و از همان زمان به کار و تلاش عادت داشت. او می‌گوید: «ساعت چهار صبح، پدرم مرا از خواب بیدار می‌کرد تا کار را شروع کنیم. این برایم سنگین بود، اما به من آموخت روی پای خودم بایستم.»
تحصیلات او نیز با دشواری‌های زیادی همراه بود. فاصله سی‌کیلومتری روستایش تا مدرسه را هر روز پیاده طی می‌کرد. پس از اخذ مدرک ششم دبستان، برای ادامه تحصیل به رامهرمز رفت و سپس در هنرستانی شبانه‌روزی در اهواز، فوق‌دیپلم مکانیک گرفت. پس از آن، در شرکت ژاپنی پایساز مشغول به کار شد و در کنکور پذیرفته شد. در نهایت، به پیشنهاد یکی از مدیران به بخش حفاری منتقل شد، جایی که ویژگی‌هایی مانند استقامت بدنی و شجاعت در تصمیم‌گیری برای انتخاب افراد اهمیت داشت. بهمنی پس از یک سال کارآموزی، به‌عنوان سوپروایزر انتخاب شد و تجربه‌های ارزشمندی در این حوزه کسب کرد.
انقلاب و جهاد سازندگی
با وقوع انقلاب 1357، بهمنی به جهاد سازندگی پیوست و در سن 27-28 سالگی، مسئول جهاد سازندگی رامهرمز شد. در این دوره، پروژه‌های متعددی از جمله برق‌رسانی به روستاها را اجرا کرد. او با دریافت پنج میلیون تومان تنخواه از استاندار وقت خوزستان، طرح‌هایی مانند توزیع دام به صورت قرض‌الحسنه را برای حمایت از محرومان اجرا کرد. با شروع جنگ تحمیلی، بهمنی به صنعت نفت بازگشت و در سمت‌های مختلفی از جمله مدیر خدمات فنی ولهد و وایرلاین مشغول به کار شد.
بازسازی در دوران جنگ
در دوران جنگ، بهمنی نقش مهمی در بازسازی تأسیسات نفتی آسیب‌دیده ایفا کرد. او به‌عنوان جانشین عاصمی‌پور، معاون بازسازی وزارت نفت، فعالیت‌های گسترده‌ای انجام داد. در یکی از جلسات با حضور هاشمی رفسنجانی، بهمنی با صراحت از مشکلات سخن گفت و مسئولیت هماهنگی بازسازی‌ها را بر عهده گرفت. او با شجاعت تصمیم‌گیری کرد و تأسیسات نفتی را برای محافظت از بمباران‌های عراقی زیر شن و ماسه برد، اقدامی که خسارات را به حداقل رساند. بهمنی می‌گوید: «عراق بمب‌های سنگین نداشت و با این روش، خسارات به شدت کاهش یافت.»
مهار چاه‌های نفت کویت
یکی از نقاط عطف زندگی حرفه‌ای بهمنی، مشارکت در مهار چاه‌های نفت کویت پس از جنگ خلیج فارس بود. او با تیمی از ایرانی‌ها به کویت رفت و در شرایطی که آمریکایی‌ها پروژه را در دست داشتند، موفق شد بیست حلقه چاه را خاموش کند. بهمنی با اشاره به چالش‌های این پروژه می‌گوید: «آمریکایی‌ها ابتدا به ما بی‌اعتنایی می‌کردند، اما پس از خاموش کردن اولین چاه، رفتارشان تغییر کرد.» او با اتکا به تجربه و اعتقاد، توانست چاه‌ها را با روش‌های خلاقانه مهار کند و حتی به کویتی‌ها آموزش داد تا گروه مهار چاه تشکیل دهند.
مدیریت در شرکت ملی حفاری
بهمنی در سال 1377 به‌عنوان مدیرعامل شرکت ملی حفاری انتخاب شد. در آن زمان، سطح تحصیلات کارکنان این شرکت پایین بود و تنها 92 نفر لیسانسه داشت. او با تمرکز بر ارتقای دانش و فناوری، اقدام به استخدام مهندسان و خرید 46 دستگاه حفاری و 120 پمپ‌تراک کرد. همچنین، با اعزام نیروها به کانادا برای آموزش حفاری افقی، این بخش را در ایران تقویت کرد. بهمنی می‌گوید: «تلاش کردم مدیرانی باسوادتر از خودم انتخاب کنم و همیشه از افراد توانمندتر از خودم یاد گرفتم.»
مخالفت با خصوصی‌سازی
یکی از مهم‌ترین تصمیمات بهمنی، مخالفت با خصوصی‌سازی شرکت ملی حفاری بود. او معتقد بود که خصوصی‌سازی به شیوه‌ای که پیشنهاد می‌شد، به نابودی این شرکت منجر می‌شود. بهمنی می‌گوید: «اگر سرمایه‌گذاری واقعی با دو میلیارد دلار می‌آمد، قبول داشتم، اما نه اینکه به اسم خصوصی‌سازی، زمین‌ها فروخته شود.» او با ایستادگی در برابر فشارها، مانع از واگذاری شرکت به سازمان‌هایی مانند تأمین اجتماعی شد. این موضع باعث اختلاف با برخی وزرا، از جمله زنگنه، شد که در نهایت به انتقال او به شرکت کالای لندن منجر شد.
انتقادات و پاسخ‌ها
دو انتقاد اصلی به مدیریت بهمنی مطرح می‌شود: استخدام‌های بی‌رویه و اولویت دادن به یک قومیت خاص. او در پاسخ می‌گوید: «هر دکل حفاری به 400 نفر نیرو نیاز دارد. وقتی 46 دکل خریدم، ناچار به استخدام بودم.» او همچنین تأکید می‌کند که در استخدام‌ها به قومیت توجهی نداشته و نمونه‌هایی از استخدام افراد از قومیت‌های مختلف، از جمله عرب‌های ایرانی، ارائه می‌دهد. بهمنی با ارتقای سطح تحصیلات کارکنان، تعداد لیسانسه‌ها را به 3500 نفر و تعداد دارندگان مدرک دکتری را به 200 نفر رساند.
تجربیات در کالای لندن و حفاری شمال
در شرکت کالای لندن، بهمنی با همان سبک مدیریت متکی بر تخصص و ارتباط صمیمی با کارکنان عمل کرد. او سپس به حفاری شمال رفت و این شرکت را از یک دفتر کوچک به سازمانی با 400 نفر نیرو و چندین دکل حفاری تبدیل کرد. پروژه‌های بین‌المللی، مانند قرارداد با شرکت دراگون در ترکمنستان، از دستاوردهای او در این دوره بود.
بازگشت به ملی حفاری و چالش‌ها
بهمنی در دولت‌های مختلف، از جمله دولت روحانی، بار دیگر به ملی حفاری بازگشت. او در این دوره نیز با خصوصی‌سازی مخالفت کرد و حتی پس از قطع حقوقش به مدت 11 ماه، از شکایت علیه زنگنه خودداری کرد. بهمنی می‌گوید: «من از رفیقم شکایت نمی‌کنم.» او همچنین به حمایت از خانواده‌های شهدا و مدافعان حرم اشاره می‌کند و می‌گوید که همیشه به احترام پدران شهدا از پشت میزش بلند می‌شد.
چشم‌انداز صنعت حفاری
بهمنی معتقد است که صنعت حفاری ایران به دلیل مشکلات ساختاری و عدم استفاده از فناوری‌های نوین، از جمله سیستم‌های دورانی هدایت‌شونده (RSS)، دچار ضعف شده است. او راهکار را در ساماندهی نیروها و قرار گرفتن افراد در جایگاه مناسب می‌داند: «صنعت ما نیاز به یک «ایست، خبردار، به‌جای خود» دارد.» او همچنین تأکید می‌کند که هزینه‌های بالای حفاری و مدیریت ناکارآمد، مانع پیشرفت این صنعت شده است.
ارزیابی وزرای نفت
بهمنی از میان وزرای نفت، آقازاده را به دلیل صداقت و زنگنه را به دلیل قدرت تصمیم‌گیری تحسین می‌کند. او می‌گوید: «زنگنه شاید دشمن من باشد، ولی دشمن مملکت نیست.» بزرگ‌ترین اشتباه مدیریتی خود را اعتماد بیش از حد به برخی افراد می‌داند، اما از کارنامه‌اش در خدمت به صنعت نفت راضی است.
جمع‌بندی
حیدر بهمنی با بیش از پنج دهه فعالیت در صنعت نفت، از بازسازی تأسیسات در دوران جنگ تا مهار چاه‌های کویت و مدیریت شرکت ملی حفاری، کارنامه‌ای پربار دارد. او با تأکید بر تخصص، شجاعت و خدمت به مردم، نه تنها از خصوصی‌سازی غیراصولی جلوگیری کرد، بلکه با ارتقای دانش و فناوری، صنعت حفاری ایران را به سطحی بالاتر برد. با این حال، او معتقد است که برای بازگشت به روزهای اوج، صنعت حفاری نیاز به اصلاحات ساختاری و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین دارد.
