به گزارش دلوارنامه در تاریخ ۲۹ دسامبر ۲۰۲۵، بازار جهانی نفت خام شاهد نوسانات قابل توجهی بوده است. بر اساس دادههای معتبر از منابع مانند Trading Economics، Oilprice.com و گزارشهای بازار، قیمت نفت برنت (بنچمارک اصلی اروپا و آسیا) حدود ۶۰.۶۴ دلار در هر بشکه معامله شده است. این قیمت نسبت به روزهای قبل کاهش جزئی داشته و نشاندهنده فشار مازاد عرضه جهانی است. همزمان، نفت WTI (بنچمارک آمریکا) حدود ۵۷.۱۳ دلار در هر بشکه بوده که آن هم روند نزولی را تجربه کرده است.
این نمودار قیمت نفت خام (WTI) در دسامبر ۲۰۲۵ نشاندهنده کاهش کلی قیمتها در پایان سال است، که عمدتاً به دلیل افزایش تولید خارج از اوپک و نگرانی از مازاد عرضه در سال ۲۰۲۶ ایجاد شده.
بشکههای نفت برنت، نماد اصلی بازار جهانی نفت
قیمت نفت در سال ۲۰۲۵ با چالشهای متعددی روبرو بوده: تنشهای ژئوپلیتیکی مانند درگیریها در خاورمیانه و تحریمهای آمریکا علیه ونزوئلا و روسیه، گاهی قیمت را حمایت کرده، اما عوامل بنیادین مانند افزایش تولید آمریکا، برزیل و گویان، همراه با تقاضای ضعیفتر از انتظار در چین (به دلیل رشد خودروهای الکتریکی)، منجر به افت حدود ۱۸-۲۰ درصدی قیمتها نسبت به سال قبل شده است. گزارش آژانس بینالمللی انرژی (IEA) در دسامبر ۲۰۲۵ پیشبینی کرده که عرضه جهانی در سال آینده ۳.۸۴ میلیون بشکه در روز بیشتر از تقاضا خواهد بود، که این مازاد، قیمتها را تحت فشار نگه داشته است.
برای ایران، به عنوان یکی از اعضای کلیدی اوپک و کشوری که اقتصادش به شدت وابسته به صادرات نفت است، این قیمت پایین چالشبرانگیز است. ایران در سال ۲۰۲۵ توانسته صادرات نفت خود را علیرغم تحریمها حفظ کند و طبق گزارشهای موسسه کپلر، حدود ۱.۴ میلیون بشکه در روز صادر کرده است. نفت سنگین ایران معمولاً با تخفیف نسبت به برنت فروخته میشود و قیمت آن در ماههای اخیر نزدیک به ۶۰-۶۵ دلار بوده.
میدانهای نفتی و گازی ایران، منبع اصلی درآمد ارزی کشور
کاهش قیمت نفت مستقیماً بر درآمدهای ارزی ایران تأثیر میگذارد. بودجه ایران برای سالهای اخیر بر پایه قیمت نفت حدود ۷۰-۸۰ دلار بسته شده، اما با قیمت فعلی زیر ۶۵ دلار، کسری بودجه افزایش مییابد. هر دلار کاهش در قیمت نفت، با فرض صادرات ثابت، میتواند میلیاردها دلار از درآمد سالانه کم کند. برای مثال، اگر قیمت متوسط سال ۲۰۲۵ حدود ۶۲ دلار باشد (در مقایسه با پیشبینیهای بالاتر)، درآمد نفتی ایران ممکن است ۵-۱۰ میلیارد دلار کمتر از انتظار باشد. این امر فشار بر نرخ ارز، تورم و هزینههای دولتی وارد میکند.
علاوه بر قیمت، حجم صادرات هم کلیدی است. تحریمهای آمریکا صادرات را محدود کرده، اما ایران با فروش به چین و مسیرهای غیررسمی، توانسته مقاومت کند. با این حال، پیشبینی صندوق بینالمللی پول برای سال ۲۰۲۶ نشاندهنده افت بیشتر قیمت به حدود ۶۴ دلار برای نفت مشابه ایران است، که اگر با کاهش صادرات همراه شود، میتواند رشد اقتصادی را منفی کند. در ششماهه نخست ۲۰۲۵، رشد اقتصادی ایران با نفت منفی بوده و بخش نفت تنها رشد جزئی مثبت داشته، در حالی که صنایع و معادن رکود عمیق تجربه کردهاند.
تأسیسات نفتی ایران، که علیرغم تحریمها فعال ماندهاند
از سوی دیگر، قیمت پایین نفت میتواند فرصتهایی ایجاد کند: کاهش هزینه سوخت یارانهای داخلی، که بخشی از مصرف را جبران میکند، یا فشار برای تنوع اقتصادی. اما وابستگی ساختاری اقتصاد ایران به نفت (حدود ۴۰-۵۰ درصد درآمدهای دولتی)، کاهش قیمت را به یک ریسک عمده تبدیل کرده. کارشناسان تأکید دارند که چالش اصلی نه تنها قیمت، بلکه پایداری صادرات تحت تحریمهاست.
در مجموع، قیمت فعلی حدود ۶۰ دلار برای برنت، سیگنالی از بازار اشباعشده است و برای ایران، نیاز به مدیریت کسری بودجه، کنترل تورم و سرمایهگذاری در بخشهای غیرنفتی را برجسته میکند. اگر تنشهای ژئوپلیتیکی تشدید شود، قیمت ممکن است حمایت شود، اما روند بنیادین نزولی است. اقتصاد ایران در سالهای آینده نیاز به اصلاحات ساختاری دارد تا از شوکهای نفتی کمتر آسیب ببیند.
