وضعیت بازار نفت، انرژی و جرثقیل از چهارشنبه گذشته تا امروز

به گزارش دلوارنامه در هفته‌ای که از ۱۱ دسامبر ۲۰۲۵ (چهارشنبه گذشته) تا ۱۷ دسامبر ۲۰۲۵ (امروز) سپری شد، بازارهای جهانی نفت، انرژی و تجهیزات مرتبط مانند جرثقیل‌ها تحت تأثیر عوامل متنوعی از جمله تنش‌های ژئوپلیتیکی، روندهای عرضه و تقاضا، و تحولات اقتصادی قرار گرفتند. این گزارش به بررسی جامع وضعیت این بازارها می‌پردازد، با تمرکز بر قیمت‌های نفت خام (WTI و Brent)، روندهای کلی انرژی، و بازار جرثقیل که نقش کلیدی در صنایع نفت و انرژی ایفا می‌کند. داده‌ها بر اساس گزارش‌های معتبر مانند آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)، اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA)، و منابع مالی مانند بلومبرگ و رویترز گردآوری شده‌اند. بازار نفت در این دوره شاهد نوسانات نزولی غالب بود، اما عوامل خارجی مانند تحریم‌های ونزوئلا و روسیه، و تقاضای رو به رشد چین، مانع از سقوط کامل آن شد. در مجموع، این هفته نشان‌دهنده گذار بازار به سمت فراوانی عرضه و تمرکز بر انرژی‌های تجدیدپذیر بود.

بازار نفت: نوسانات قیمتی و عوامل مؤثر

بازار نفت خام در هفته مورد نظر، تحت فشار عرضه مازاد جهانی و ضعف تقاضای اقتصادی قرار گرفت. قیمت شاخص WTI (نفت خام غرب تگزاس) از حدود ۵۷.۴۵ دلار در هر بشکه در ۱۱ دسامبر به ۵۵.۱۳ دلار در ۱۶ دسامبر سقوط کرد، که پایین‌ترین سطح از فوریه ۲۰۲۱ به شمار می‌رود. این کاهش ۲.۷۲ درصدی در روز ۱۶ دسامبر، عمدتاً ناشی از نشانه‌های افزایش موجودی‌های جهانی نفت بود. بر اساس گزارش EIA، موجودی‌های نفت خام آمریکا در هفته منتهی به ۵ دسامبر ۱.۵ میلیون بشکه افزایش یافت، که این روند را تأیید می‌کند. با این حال، در ۱۷ دسامبر، قیمت WTI با ۱.۲۷ درصد افزایش به ۵۵.۸۳ دلار رسید، که بخشی از آن به دلیل دستور دونالد ترامپ برای محاصره کامل نفتکش‌های تحریمی ونزوئلا بود. این اقدام ژئوپلیتیکی، ریسک اختلال در عرضه آمریکای جنوبی را افزایش داد و خریداران را به سمت ذخیره‌سازی سوق داد.

شاخص Brent نیز مسیر مشابهی را طی کرد. قیمت Brent از ۵۸.۷۶ دلار در ۱۱ دسامبر به ۵۸.۹۴ دلار در ۱۶ دسامبر رسید، با کاهش ۲.۶۷ درصدی، و سپس در ۱۷ دسامبر با ۱.۱۹ درصد رشد به ۵۹.۶۲ دلار بازگشت. گزارش IEA در دسامبر ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که عرضه جهانی نفت در نوامبر ۶۱۰ هزار بشکه در روز کاهش یافت، عمدتاً به دلیل تحریم‌های روسیه (کاهش صادرات ۴۲۰ هزار بشکه در روز) و ونزوئلا، اما پیش‌بینی رشد عرضه ۳ میلیون بشکه در روز برای ۲۰۲۵، فشار نزولی بر قیمت‌ها را حفظ می‌کند. عوامل کلیدی این نوسانات عبارتند از:

• عرضه مازاد: موجودی‌های شناور نفت (oil on water) به رکورد ۴۰ میلیون بشکه رسید، به ویژه از سوی ایران که بارگیری‌های ۱.۹ میلیون بشکه در روز را حفظ کرد، اما پالایشگاه‌های مستقل چینی به دلیل سهمیه‌های وارداتی، خرید را متوقف کردند.
• تقاضای ضعیف چین: داده‌های اقتصادی ضعیف چین، تقاضای جهانی را تحت‌الشعاع قرار داد. EIA پیش‌بینی می‌کند تقاضای نفت چین در ۲۰۲۵ تنها ۲۵۰ هزار بشکه در روز افزایش یابد.
• تنش‌های ژئوپلیتیکی: پیشرفت در مذاکرات صلح روسیه-اوکراین، ریسک‌پرمیوم را کاهش داد، اما تحریم‌های جدید آمریکا علیه ونزوئلا، قیمت‌ها را در انتهای هفته تثبیت کرد.

در مجموع، قیمت‌های هفتگی نفت حدود ۴ درصد کاهش یافت، که این روند را به پایین‌ترین سطح پنج‌ساله نزدیک کرد. برای ایران، صادرات نفت در نوامبر ۲۰۲۵ به ۲.۰۶ میلیون بشکه در روز رسید (نزدیک به رکورد اکتبر)، عمدتاً به چین، و درآمد ناخالص حدود ۳.۲ میلیارد دلار را ایجاد کرد. با این حال، تحریم‌های احتمالی ترامپ می‌تواند این رقم را ۱۵۰ هزار بشکه در روز کاهش دهد. بازار نفت ایران، با تخفیف ۳۰ درصدی نسبت به برنت، همچنان به چین وابسته است و ظرفیت تولید به ۳.۶۲ میلیون بشکه در روز افزایش یافته، اما ریسک‌های ژئوپلیتیکی مانند تنش‌های خاورمیانه، ثبات آن را تهدید می‌کند.

بازار انرژی: تمرکز بر تجدیدپذیرها و نوسانات گاز طبیعی

بازار انرژی گسترده‌تر، فراتر از نفت، در این هفته شاهد رشد تقاضای برق (۴.۵ درصد پیش‌بینی‌شده برای ۲۰۲۵ توسط IEA) بود، که عمدتاً به دلیل گسترش مراکز داده، خودروهای الکتریکی، و خنک‌سازی در کشورهای در حال توسعه است. گزارش EIA در دسامبر ۲۰۲۵ نشان می‌دهد تولید برق آمریکا ۲.۴ درصد در ۲۰۲۵ رشد خواهد کرد، با تمرکز بر انرژی‌های تجدیدپذیر که ۹۰ درصد ظرفیت جدید را تشکیل می‌دهند. سرمایه‌گذاری جهانی در انرژی پاک به ۲.۲ تریلیون دلار رسید، که ۶ درصد بیش از ۲۰۲۴ است، اما کشورهای در حال توسعه تنها ۱۵ درصد آن را دریافت کردند.

گاز طبیعی نیز نوسان داشت. قیمت هنری هاب آمریکا به ۴.۳۰ دلار در هر MMBtu رسید، به دلیل هوای سردتر دسامبر، اما پیش‌بینی آب و هوای ملایم‌تر در ۲۰۲۶، آن را به ۴.۰۰ دلار تعدیل کرد. صادرات LNG آمریکا رکورد زد و اروپا را تأمین کرد، که این امر قیمت‌های گاز اروپایی (TTF) را دو برابر کرد. در ایران، افزایش قیمت سوخت برای مصرف‌کنندگان سنگین (به ۵۰ هزار ریال در لیتر برای بیش از ۱۶۰ لیتر ماهانه) از ۱۲ دسامبر، برای کنترل مصرف و کاهش یارانه‌ها اجرا شد. این اقدام، بار مالی دولت را کاهش می‌دهد، اما ریسک اعتراضات اجتماعی را افزایش می‌دهد.

روندهای کلیدی انرژی شامل گذار به فراوانی (افزایش ظرفیت فسیلی و تجدیدپذیر بیش از تقاضا) و تأثیر AI بر تقاضای برق است. گزارش Rystad Energy پیش‌بینی می‌کند OPEC+ تولید را تا ۲۰۲۵ تمدید کند تا قیمت برنت بالای ۸۰ دلار بماند، اما چالش‌های فعلی، آن را به ۵۵-۶۰ دلار محدود کرده است.

بازار جرثقیل: رشد در صنایع نفت و انرژی

بازار جرثقیل، به عنوان تجهیزات حیاتی در صنایع نفت، گاز و انرژی، در این دوره رشد ثابتی نشان داد. جرثقیل‌های دریایی (offshore) با CAGR ۸.۶ درصد، از ۲۹.۷ میلیارد دلار در ۲۰۲۴ به ۶۷.۸ میلیارد دلار در ۲۰۳۴ می‌رسد، عمدتاً به دلیل پروژه‌های بادی فراساحلی و حفاری نفت. در خاورمیانه، عربستان سعودی ۲۰ هزار جرثقیل برج برای پروژه NEOM نیاز دارد، و بازار جرثقیل موبایل ۱۸.۹ میلیارد دلار در ۲۰۲۵ ارزش‌گذاری شده، با تمرکز بر ظرفیت ۱۱-۵۰ تنی (۲۸.۴ درصد سهم).

در ایران و منطقه، جرثقیل‌های خزنده برای پالایشگاه‌ها و مزارع بادی ضروری‌اند. رشد ۶.۷ درصدی بازار جرثقیل موبایل، ناشی از پروژه‌های زیرساختی و نفتی است، اما تحریم‌ها واردات را محدود می‌کند. جرثقیل‌های الکتریکی ۶۱ درصد سهم را در ۲۰۲۵ دارند، که نشان‌دهنده گذار به پایداری است.

نتیجه‌گیری و چشم‌انداز

این هفته، بازار نفت با فشار عرضه و تقاضای ضعیف، حدود ۱-۲ درصد نوسان نزولی داشت، اما عوامل ژئوپلیتیکی مانند تحریم ونزوئلا، ثبات موقتی ایجاد کرد. بازار انرژی به سمت تجدیدپذیرها حرکت می‌کند، با رشد تقاضای برق ۴.۳ درصدی، و بازار جرثقیل از این تحولات سود می‌برد. برای ایران، صادرات نفت پایدار اما آسیب‌پذیر است، و افزایش قیمت سوخت، چالش‌های داخلی را برجسته می‌کند. پیش‌بینی EIA: برنت در ۲۰۲۶ به ۵۵ دلار می‌رسد. سرمایه‌گذاران باید بر تنوع‌بخشی و فناوری‌های سبز تمرکز کنند.