غرب که در تلاش برای مهار همکاری‌های انرژی هند و روسیه بود، حالا شاهد بازگشت قدرتمند صنعت پالایش این کشور به مدار فعالیت است.
پس از دو ماه از اعمال تحریم‌های اتحادیه اروپا که شرکت پالایش نفتی هندی نایارا انرژی را در بحران شدیدی فرو برد و حتی منجر به خروج ناگهانی مدیران اروپایی آن شد، این شرکت توانسته است با اتکا به حمایت دولت هند و همکاری با نهادهای داخلی، مجدداً به مسیر فعالیت بازگردد. نایارا اکنون با استفاده از ظرفیت داخلی و همراهی بانک‌های هندی، در حال احیای عملیات و صادرات خود است.اتحادیه اروپا شرکت نایارا را در ژوئیه ۲۰۲۵ به این دلیل تحریم کرد که بخشی از سهام آن در اختیار شرکت روسی روس‌نفت است و این شرکت همچنان بخش بزرگی از نفت خود را از روسیه وارد می‌کند. اروپا این اقدامات را در راستای کمک غیرمستقیم به اقتصاد روسیه و دور زدن تحریم‌های نفتی‌اش ارزیابی کرد. همچنین نگرانی‌هایی درباره احتمال صادرات غیرمستقیم فرآورده‌های نفتی روسی از طریق نایارا وجود داشت. این تحریم بخشی از تلاش گسترده غرب برای قطع منابع درآمدی روسیه پس از جنگ اوکراین بود، هرچند باعث ایجاد تنش با هند نیز شد.
این پالایشگاه که بخشی از سهام آن در اختیار شرکت روسی روس‌نفت (Rosneft PJSC) است، یکی از معدود شرکت‌های هندی است که تحت تحریم‌های مستقیم و شدید غرب قرار گرفته است. با این حال، برخلاف تلاش‌های اروپا برای فلج کردن این مجموعه، نایارا موفق شده با کمک بانک دولتی هند (SBI) و بانک UCO مسیرهایی برای انجام مبادلات مالی به روپیه پیدا کند و فعالیت‌های خود را احیا نماید.بر اساس اطلاعات منابع آگاه، بانک UCO مجوز رسمی دولت را برای همکاری با نایارا در معاملات بین‌المللی دریافت کرده و هم‌اکنون تراکنش‌ها را مدیریت می‌کند. این شرکت همچنین با استفاده از ذخیره‌سازی‌های شناور و ناوگانی از کشتی‌های نفت‌کش، از جمله برخی کشتی‌های تحت تحریم، صادرات خود را آغاز کرده است. این در حالی است که نایارا بیش از ۶۵۰۰ جایگاه سوخت در داخل هند را نیز تأمین می‌کند و اکنون مجدداً در حال بازسازی شبکه صادراتی خود است.یکی از پالایشگاه‌های دولتی هند، هندوستان پترولیوم (HPCL)، نیز میزان خرید محصولات نفتی خود از نایارا را افزایش داده و ظرفیت عملیاتی پالایشگاه نایارا اکنون به حدود ۷۵ درصد رسیده که روندی افزایشی دارد.پیش از تحریم‌ها، نایارا از مخلوطی از نفت‌های وارداتی از عربستان، عراق و روسیه استفاده می‌کرد، اما اکنون عمدتاً با نفت خام اورال روسیه کار می‌کند و تنها بخش کوچکی از خوراک پالایشگاهی از منابع داخلی تأمین می‌شود.نایارا در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرده: «پالایشگاه ما در حال حاضر در سطوح عادی فعالیت می‌کند و به‌طور فعال نیاز بازار داخلی را تأمین می‌نماید. همچنین در حال بررسی گزینه‌های صادراتی هستیم، مشروط بر آن‌که نیاز بازار داخلی برطرف شده باشد.»
دخالت سیاسی اروپا و پیامدهای آن
کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ماه ژوئیه در اقدامی غافلگیرکننده از اعمال تحریم علیه نایارا در پلتفرم ایکس خبر داد. این تصمیم ناگهانی باعث خروج فوری مدیرعامل اروپایی شرکت و چند تن از اعضای هیئت‌مدیره شد و حتی فعالیت‌های حیاتی شرکت از جمله نرم‌افزارهای مبتنی بر خدمات شرکت‌هایی مانند مایکروسافت مختل شد.پس از این تحریم‌ها، شرکت‌های حمل‌ونقل نظیر Great Eastern Shipping قراردادهای خود را با نایارا لغو کردند و باشگاه‌های بیمه دریایی تحت حمایت اروپا نیز از ارائه خدمات خودداری کردند. با افزایش فشارها، بسیاری از بانک‌ها نیز همکاری خود را کاهش دادند.با این حال، بنابر اعلام منابع مطلع، بانک‌های بزرگی همچون SBI، تنها در چارچوب پرداخت‌های داخلی با روپیه همکاری می‌کنند. در ماه سپتامبر، نایارا موفق شد حدود ۲.۲ میلیون بشکه محصول صادر کند که این مقدار، کمتر از نیمی از میزان صادرات این شرکت در مدت مشابه سال گذشته است.بخش بزرگی از محموله‌های صادراتی نایارا همچنان در دریا باقی مانده یا در منطقه انتقال کشتی به کشتی نزدیک بندر صحار در عمان جابجا شده‌اند. داده‌های رهگیری کشتی‌ها نشان می‌دهد که حداقل چهار کشتی ذخیره‌سازی شناور از اواخر اوت تاکنون، حدود ۱۳۰ هزار تن از محصولات نفتی نایارا را بارگیری کرده‌اند.
چرخش به شرق و نقش ناوگان روسی
نخستین کشتی ذخیره‌ساز شناور که محموله نایارا را دریافت کرد، Wu Tai نام دارد که پیشتر توسط شرکت Gatik Ship Management، مستقر در بمبئی، اداره می‌شد. این شرکت بخشی از «ناوگان سایه‌ای» روسیه است که پس از آغاز جنگ اوکراین توسعه یافت. هم‌اکنون کشتی Wu Tai توسط شرکت چینی Yue Liang Hu Shipmanagement مستقر در شانگهای مدیریت می‌شود.در ماه سپتامبر نیز کشتی Blue Talu، محموله دیزل نایارا را بارگیری کرد. این کشتی هم پیشتر تحت مدیریت Gatik بود و سپس به مدیریت جدیدی منتقل شد. حضور شرکت‌های چینی در زنجیره صادرات نفت نایارا نشان از افزایش وابستگی هند به شرکای شرقی به‌ویژه روسیه و چین دارد، امری که در شرایط تحریم، عملاً به یک ضرورت استراتژیک بدل شده است.
بازار داخلی؛ سپر محافظ
فاندانا هاری، تحلیل‌گر بازار انرژی در Vanda Insights به بلومبرگ گفته است که تقاضای بالای داخلی برای سوخت در هند، سپر حفاظتی بزرگی برای پالایشگاه‌های این کشور است. او تأکید کرد که توانایی نایارا در استفاده از نفت روسیه باعث شده تأمین خوراک برای این پالایشگاه دچار مشکل نشود و با کاهش صادرات می‌توان به‌راحتی محصولات را به بازار داخلی منتقل کرد.برای تضمین تأمین آتی، نایارا همچنین در حال مذاکره با فروشندگان نفتی در عربستان و عراق برای ازسرگیری خرید است. منابع آگاه گفته‌اند که این شرکت سعی دارد به فروشندگان اثبات کند که نبود تحریم‌های آمریکایی، به معنای نبود خطر واقعی است و انتظار می‌رود صادرات از این کشورها طی هفته‌های آتی از سر گرفته شود.پراساد پانیکار، رئیس هیئت‌مدیره نایارا، در همایش اخیر انرژی در دهلی‌نو با اعتماد به نفس گفت: «بخش پالایش هند به اندازه‌ای انعطاف‌پذیر است که صرف‌نظر از تحولات ژئوپولیتیک، بتوانیم با بیش از ۱۰۰ درصد ظرفیت به فعالیت خود ادامه دهیم.»
منبع: فارس
